Дезоксирибонуклеинай хүшэл

ДНХ-эй хос спираль бүтэсэ

Дезоксирибонуклеинай хүшэл (ДНХ) гээшэ мэдэгдэжэ бай бүхы амиды махабадуудай ургалта хүгжэлтэ, ажаллалгада ашаглагдадаг генетикын заабаринуудые агуулһан нуклеинай хүшэл юм. Дезоксирибонуклеинай хүшэлэй молекулануудай гол үүргэ удаан хугасаада мэдээсэлые хадагалдаг ба энэнь эсэй бүрилдэхүүн хэһэгүүдые тухайлбал уурагууд болон РНХ-эй молекулануудые угсарха заабаринуудые агуулдаг ушарһаа ДНХ-ые ехэбшэлэн барилгын план зурагуудай суглуулгатай адлидхадаг. Генетикын энэ мэдээсэлые агуулдаг ДНХ-эй хэһэгүүдые ген гэдэг. Гэхыдээ бусад ДНХ-эй дараалалнууд бүтэсын зорюулалтатай байдаг гү, али энэ генетикын мэдээсэлые хэрхэн ашаглахые зохисуулхада хэрэглэгдэдэг.

Химиин хубида ДНХ нуклеотид гэһэн энгын нэгэжэнүүдһээ бүридэһэн, эстерэй холбоогоор холбогдоһон саахар болон фосфатын нэгэдэлһээ бүридэһэн нюрган бүхы хоёр ута полимерһоо тогтодог. Эдэ хоёр хэлхеэ холбоон бэе бэетэйгээ параллел болобошье шэглэл эсэргүү оршодог. Саахар бүридэ дүрбэн түрэлэй молекулануудай нэгэ холбогдоһон байха ба эдые һууринууд гэдэг. Гол нюргые дахан байрлаха эдэ дүрбэн һууриин дараалалынь мэдээсэлые кодлодог. Энэ мэдээсэлые генетик кодые ашаглан уншадаг. Генетик код протеинуудта байха аминохүшэлэй дараалалые тодорхойлжо үгэдэг. Кодые ДНХ-эй хэһэгүүдые холбогдохо нуклеинай хүшэл РНХ руу хуулбарилха замаар уншадаг. Энэ процессые генетик хүрбүүлэлгэ гэдэг. Тэдэ РНХ молекулануудай ехэнхи протеиниие ниилэгжүүлхэдэ ашаглагдадаг ба харин бусад бүтэсэнүүд болохо жэшээлбэл рибосома шууд ашаглагдадаг.

Эсэй дотор ДНХ хромосома гэгдэхэ бүтэсэнүүдтэ хубаагдаха ба эсэй доторхи хромосомануудай нэгэдэлынь геномые бүтээдэг. Тэдэ хромосоманууд эсэй хубаагдалай үмэнэ хуулбарилжа хубаагдадаг. Энэ процессые ДНХ үржэхэ гэдэг. Эукариот организмууд тухайлбал амитад, ургамал, мөөгэ зэргэ өөһэдын ДНХ-ые эсэй бөөм дотороо хадагалдаг бол харин Прокариот организмууд тухайлбал бактериинхи эсэй цитоплазма дотороо байдаг. Хромосомануудай дотор хроматин протеинууд тухайлбал гистонууд ДНХ-ые нягтаруулжа, зохёон байгуулдаг. Энэ бусад протеинуудтай харилсан үйлэшэлэлсэхые хинахада туһалдаг болон уламаар генэй хүрбүүлэлгые хинадаг.